Introduction of ਪੁਰਾਤਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਹ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਧਰੋਹਰਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿਦਿਆ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਸਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਜੋਤ ਜਲਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨਾਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪੁਰਾਤਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਰੁਚਿਕਰ ਹਨ।
1. ਤਖ਼ਸ਼ੀਲਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (Taxila University) – ਪਾਕਿਸਤਾਨ
ਸਥਾਪਨਾ: ਲਗਭਗ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ
ਥਾਂ: ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ
ਤਖ਼ਸ਼ੀਲਾ ਅਜੇ ਵੀ ਯਾਤਰੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਧਿਐਨ ਸਥਾਨ ਹੈ। UNESCO ਵਲੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਦਿਆ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ।
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ: ਗਣਿਤ, ਆਯੁਰਵੇਦ, ਰਾਜਨੀਤੀ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਯੁੱਧਕਲਾ
2. ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (Nalanda University) – ਭਾਰਤ
ਸਥਾਪਨਾ: 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ
ਥਾਂ: ਬਿਹਾਰ, ਭਾਰਤ
ਨਾਲੰਦਾ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੌਧ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੀ। ਇੱਥੇ 10,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ 2,000 ਅਧਿਆਪਕ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ: ਬੌਧ ਧਰਮ, ਵਿਆਕਰਣ, ਚਿਕਿਤਸਾ, ਤਰਕ
3. ਵਿਖਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (Vikramashila University) – ਭਾਰਤ
ਸਥਾਪਨਾ: 8ਵੀਂ ਸਦੀ
ਥਾਂ: ਭਾਰਤ, ਬਿਹਾਰ
ਇਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲੰਦਾ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਬੌਧ ਸਿੱਖਿਆ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਗਹਿਰੇ ਤਰਕ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ: ਤਿੱਬਤ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਸਨ।
4. ਅਲ-ਅਜ਼ਹਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (Al-Azhar University) – ਮਿਸਰ
ਸਥਾਪਨਾ: 970 ਈਸਵੀ
ਥਾਂ: ਕਾਹਿਰਾ, ਮਿਸਰ
ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਅਤੇ ਸੰਮਾਨਿਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ। ਅਲ-ਅਜ਼ਹਰ ਅਜੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਮ, ਕਾਨੂੰਨ, ਫਿਲਾਸਫੀ ਅਤੇ ਅਧੁਨਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੜਾਈ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ: ਇਸਲਾਮਿਕ ਧਰਮ, ਤਫਸੀਰ, ਸ਼ਰਿਆ
5. ਬੋਲੋਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (University of Bologna) – ਇਟਲੀ
ਸਥਾਪਨਾ: 1088 ਈਸਵੀ
ਥਾਂ: ਇਟਲੀ
ਇਹ ਯੂਰਪ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਰਗਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕਾਨੂੰਨ, ਭਾਸ਼ਾ, ਕਲਾ, ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਸਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ: ਕਾਨੂੰਨ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ
6. ਕੈੰਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (University of Cambridge) – ਇੰਗਲੈਂਡ
ਸਥਾਪਨਾ: 1209 ਈਸਵੀ
ਥਾਂ: ਇੰਗਲੈਂਡ
ਜਗਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੈੰਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਦਿਆ ਅਤੇ ਖੋਜ ਦਾ ਕਿਲਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ ਇੱਥੋਂ ਪੜ੍ਹੇ ਹਨ।
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ: ਵਿਗਿਆਨ, ਗਣਿਤ, ਲਿਟਰੇਚਰ, ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ
ਨਤੀਜਾ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ “ਪੁਰਾਤਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ” ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਸਾਡੀ ਵਿਦਿਆਤਮਕ ਮੂਲਾਂ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਸਾਡੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਗਿਆਨ ਦੀ ਜੋਤ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਬੁਝਦੀ।
